Object

PLMET:

click here to follow the link

Title:

Czy na pewno martwa instytucja? Staropolskie i austriackie pactum advitalitium w perspektywie współczesnej

Alternative title:

An already defunct institution? Old-Polish and Austrian pactum advitalitium in a contemporary perspective

Creator:

Bokwa, Krzysztof   Jarosz, Iwo

ORCID:

0000-0002-7625-6809   0000-0003-3671-1982

Subject and Keywords:

Austrian law   old-Polish law   usufruct   civil law   legal history  
prawo austriackie   prawo staropolskie   użytkowanie   prawo cywilne   historia prawa

Abstract:

Pactum advitalitium was an early Polish legal institution established through a marital agreement. It was a form of annuity by means of which spouses established a right of usufruct of the entirety of an estate, effective upon the passing of one spouse and existing for the lifetime of the beneficiary. The practical purpose thereof was to secure the material well-being of a widowed spouse, usually the wife, given not only that the legal system did not provide for commune marital property, as well as that there was no statutory spousal succession. Later, after the partitions of Commonwealth of Poland and Lithuania, the institution discussed herein was adopted by Austrian law and regulated in the newly enacted Austrian Civil Code ABGB, with slight modifications enabling i.a. to encumber not only the whole estate or a part thereof, but also several assets of a future estate. Thus advitalitium had become available within the vast Austrian Empire, yet it did not gain a wide recognition among the nations of the Monarchy, remaining an infrequently used institution, which led to its repeal in 21st century. The very legal character of pactum advitalitium was and is still controversial, leading the academia to suggest multiple explanations of its nature, often varying significantly dependent on the subject of advitalitium in a specific case the entirety of an estate or a part thereof or several assets. The authors aim to examine the origins and history of advitalitium regulation in early Polish and Austrian law in their historical context, later to recount the doctrinal concepts explaining its character. To pursue both there aims, historical and formal-dogmatic methods are employed. The authors then move on to discuss the possibility of reaching results identical or just similar to ones achieved by means of an advitalitium in modern Polish law, applying the formal-dogmatic method, to show that not only no comparable institution exists in Polish law nowadays but, moreover, that similar results cannot be achieved by applying instruments known to Polish law. Such analysis enables the authors to arrive at conclusions regarding the possible application of advitalitium as an instrument of estate planning in the context of modern family relationships, which could lead to the rediscovery thereof in modern legal systems.  

Pactum advitalitium stanowiło pierwotnie instytucję prawa staropolskiego. Była to umowa majątkowa, na podstawie której małżonkowie ustanawiali wzajemnie na swoją rzecz prawo użytkowania całości swoich majątków na wypadek śmierci. Praktycznym jej celem było zapewnienie bytu materialnego owdowiałemu małżonkowi (zwykle żonie), a to ze względu na brak wspólności majątkowej oraz ustawowego spadkobrania po małżonku. Po rozbiorach instytucję tę przejął ustawodawca austriacki, umieszczając ją w ABGB, acz z pewnymi zmianami — na przykład umożliwiając obciążenie nie tylko całego majątku, lecz także poszczególnych jego składników. W ten sposób advitalitium stało się kontraktem możliwym do zawarcia w całym Cesarstwie Austriackim, nie zyskało jednak popularności; już w XXI wieku instytucja ta została wykreślona z kodeksu austriackiego. Charakter prawny advitalitium był i pozostaje kontrowersyjny, co prowadziło do wysuwania w doktrynie różnorodnych teorii odnośnie do jego natury (niekiedy uzależniających ją od jego przedmiotu). Autorzy podejmują próbę zbadania advitalitium w kontekście historycznym, odnosząc się zarazem do koncepcji doktrynalnych z epoki. W tym celu zostają użyte metody badawcze: historyczna oraz formalno-dogmatyczna. Następnie autorzy analizują możliwość osiągnięcia skutków identycznych lub podobnych do advitalitium na gruncie współczesnego prawa polskiego, wykorzystując w tym celu metodę formalno-dogmatyczną; pozwala to na wykazanie, że w polskim porządku prawnym nie tylko nieobecna jest instytucja odpowiadająca advitalitium, lecz także, że osiągnięcie analogicznego doń efektu nie jest możliwe w obowiązują-cym stanie prawnym. W tym kontekście autorzy kończą swe rozważania refleksją na temat ewentualnej przydatności advitalitium dla celu estate planning w kontekście współczesnych relacji rodzinnych; być może na tym gruncie zasadne byłoby odrodzenie tej instytucji prawnej.

Place of publishing:

Wrocław

Publisher:

Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego

Contributor:

Kostecka-Jurczyk, Daria. Red.   Jakubowski, Sebastian. Red.

Date issued:

2018

Date copyrighted:

2018

Detailed Type:

czasopisma (wydawnictwa ciągłe)   artykuł

Identifier:

oai:repozytorium.uni.wroc.pl:108588   ISSN 1733-5779   ISSN 0239-6661

DOI:

10.19195/1733-5779.25.7

Source:

PAd 102060 II

Language:

eng   pol

Relation:

Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne, ISSN 1733-5779. Nr 25 (2018), s.109-124

Is version of:

Czasopisma Naukowe w Sieci (CNS)

Rights holder:

Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Sp. z o.o.

Autor opisu:

WR U/PAdbg