Object's details: Motywacyjne i osobowościowe determinanty używania papierosów elektronicznych. Konstrukcja narzędzia pomiaru motywów wapowania

Description

• PLMET:
  
  http://confluence.man.poznan.pl/community/display/FBCMETGUIDE
• Title:
  
  
  Motywacyjne i osobowościowe determinanty używania papierosów elektronicznych. Konstrukcja narzędzia pomiaru motywów wapowania
• Creator:
  
  
  Niezabitowska, Agata
  
• Subject and Keywords:
  
  
  electronic cigarettes
   ;
  vaping
   ;
  vaping motives
   ;
  personality traits
   ;
  
  
  papierosy elektroniczne
   ;
  wapowanie
   ;
  motywy wapowania
   ;
  cechy osobowości
• Description:
  
  
  tabele, rysunki
• Abstract:
  
  
  The construction of the Motives for Vaping and Smoking Scale (MVSS) began withan exploratory qualitative study (N=148 individuals), which led to the extraction of fifteenindependent motives for vaping. Among them, nine also referred to smoking (non-specificmotives), while six remained specific only to vaping (specific motives). After obtaining highcontent validity indicators for the preliminary classification of motives in a survey of competentjudges, I began validation studies in a sample of 1,217 smokers (including 588 vapers).I conducted a series of confirmatory factor analyses – separately for non-specific and specificmotives – to determine the theoretical validity of the tool. For non-specific motives, I obtainedan 8-factor solution and extracted the following motives: compulsion, habit, stimulation,pleasure, tension reduction, social liberation, conformity, and smoking/puffing. For specificvaping motives, I obtained a 4-factor solution and extracted the following motives:substitution/health issues, freedom of use/smell, economic issues, and taste and smell issues.I determined criterion validity by correlating the motives for vaping with the severity of nicotinedependence (convergent validity) and with self-control (discriminant validity). Reliabilitywas examined by analyzing the Cronbach's α and McDonald's ω internal consistency, the itemtotal correlation, and the test-retest coefficients (on a separate sample N=10). The scale obtainedgood indicators of criterion validity and reliability. There were significant differencesin motives, measured by the MVSS, related to sex, age, and the type of cigarettes used.The study of personality determinants of vaping motivation was conducted on a sampleof 248 e-cigarette users. First, the correlations of personality traits of the HEXACO model9with vaping motives, measured by MVSS, were examined. The results showed that vapingmotives were negatively associated primarily with the trait of honesty-humility. The higherthe level of this trait, the weaker were these motives. Compared to the results of studieson conventional cigarettes (Dash et al., 2021; Hakulinen et al., 2015; Munafo et al., 2007),extraversion was not correlated with vaping motives. Emotionality correlated positivelywith motives of pleasure, tension reduction and conformity. Secondly, I defined the differencesin the intensity of vaping motivation and nicotine dependence between individuals with specificpersonality profiles. Five personality profiles were identified, among which one with highconscientiousness and high honesty-humility, could be considered "protective," not conduciveto vaping. In contrast, the other, with high emotionality and low extraversion and agreeableness,represented a risk profile for increased vaping. Significant differences were found betweensubjects with specific personality profiles in the intensity of five vaping motives, includingthe three specific motives: freedom of use/smell, economic issues, and taste/smell issues.There were no significant differences in the severity of nicotine dependence. The last aimof the study was to determine the mediating role of vaping motives in the relationship betweenpersonality traits and the severity of nicotine dependence. An indirect effect occurred,as hypothesized, in all the relationships analyzed. Tension reduction mediated the relationshipbetween emotionality and nicotine addiction, stimulation interacted between extraversionand addiction, and habit mediated the relationship between low conscientiousness and nicotineaddiction.To sum up, validated the Motives for Vaping and Smoking Scale is a valid and reliabletool and can be used both in further quantitative research on the vaping phenomenonand in clinical practice.
   ;
  
  
  Konstrukcję Skali Motywów Wapowania i Palenia (SMWiP) rozpoczęłam od eksploracyjnego badania jakościowego (N=148 osób), które doprowadziło do wyodrębnienia piętnastu niezależnych motywów wapowania. Wśród nich dziewięć odnosiło się również do palenia (motywy niespecyficzne), natomiast sześć pozostawało specyficznych wyłącznie dla wapowania (motywy specyficzne). Po uzyskaniu w badaniu sędziów kompetentnych wysokich wskaźników trafności treściowej wstępnej klasyfikacji motywów, przystąpiłam do badań walidacyjnych na próbie 1217 osób palących (w tym 588 osób wapujących). W celu określenia trafności teoretycznej narzędzia przeprowadziłam serię konfirmacyjnych analiz czynnikowych – osobno dla motywów niespecyficznych i specyficznych. W przypadku motywów niespecyficznych uzyskałam 8-czynnikowe rozwiązanie i wyodrębniłam następujące motywy: przymus, nawyk, stymulację, przyjemność, redukcję napięcia, oswobodzenie społeczne, konformizm i dymienie/chmurzenie. W przypadku motywów specyficznych wapowania uzyskałam rozwiązanie 4-czynnikowe, zawierające następujące motywy: substytucji/kwestii zdrowotnych, swobody użycia/zapachu, kwestii ekonomicznych oraz kwestii smakowych i zapachowych. Trafność kryterialną określałam korelując motywy wapowania z nasileniem uzależnienia od nikotyny (trafność zbieżna) oraz z samokontrolą (trafność różnicowa). Rzetelność badano poprzez spójność wewnętrzną α Cronbacha i ω McDonalda, moc dyskryminacyjną pozycji oraz stałość czasową test-retest 7 (na osobnej próbie N=10). Narzędzie uzyskało dobre wskaźniki trafności kryterialnej i rzetelności. Wykazano również istnienie różnic w motywach, mierzonych SMWiP, zależnych od płci, wieku oraz rodzaju używanych papierosów. Badania osobowościowych determinant motywacji wapowania przeprowadzono na próbie 248 użytkowników e-papierosów. Najpierw zbadano korelacje cech osobowości w modelu HEXACO z motywami wapowania, mierzonymi SMWiP. Wyniki wykazały, że z motywami wapowania negatywnie wiązała się przede wszystkim cecha uczciwości-pokory. Im wyższy poziom tej cechy, tym słabsze były te motywy. W porównaniu z wynikami badań nad papierosami konwencjonalnymi (Dash i in., 2021; Munafo i in., 2007), ekstrawersja nie była skorelowana z motywami wapowania. Emocjonalność korelowała dodatnio z motywami przyjemności, redukcji napięcia i konformizmu. Następnie określałam różnice w nasileniu motywacji do wapowania i uzależnienia od nikotyny między osobami o specyficznych profilach osobowości. Wyróżniono pięć profili osobowościowych, wśród których jeden, o wysokiej sumienności oraz wysokiej uczciwości-pokorze, można było uznać za „ochronny”, niesprzyjający wapowaniu. Z kolei drugi, o wysokiej emocjonalności i niskiej ekstrawersji oraz ugodowości, stanowił profil ryzyka wzmożonego wapowania. Wykazano istotne różnice między badanymi o wyróżnionych profilach osobowości w nasileniu pięciu motywów wapowania, w tym trzech motywów specyficznych: swobody użycia/zapachu, kwestii ekonomicznych oraz kwestii smakowych i zapachowych. Nie wykazano z kolei istotnych różnic w nasileniu uzależnienia od nikotyny. Ostatnim celem było określenie pośredniczącej roli motywów wapowania w relacji między cechami osobowości a nasileniem uzależnienia od nikotyny. Efekt pośredni wystąpił, zgodnie z postawionymi hipotezami, we wszystkich analizowanych relacjach. Redukcja napięcia mediowała związek między emocjonalnością a uzależnieniem od nikotyny, stymulacja oddziaływała między ekstrawersją a uzależnieniem, a nawyk pośredniczył w relacji między niską sumiennością a uzależnieniem od nikotyny. Podsumowując, opracowana i walidowana Skala Motywów Wapowania i Palenia jest narzędziem trafnym i rzetelnym, i może być wykorzystywana w dalszych badaniach ilościowych nad fenomenem wapowania, jak również w praktyce klinicznej.
• Table of contents:
  
  
  Streszczenie - 6 Streszczenie w języku angielskim - 8 Wprowadzenie - 10 Rozdział 1. Palenie papierosów – charakterystyka - 12 1.1. O historii palenia papierosów - 12 1.2. Statystyki dotyczące palenia papierosów - 13 1.3. Zagrożenia zdrowia związane z paleniem - 15 1.3.1. Uzależnienie od nikotyny i czynności palenia - 15 1.3.2. Inne zagrożenia zdrowotne - 21 Rozdział 2. Motywy palenia tytoniu i narzędzia ich pomiaru - 24 2.1. Motywy palenia tytoniu - 24 2.2. Narzędzia pomiaru motywacji palenia - 29 Rozdział 3. Papierosy elektroniczne – charakterystyka - 34 3.1. E-papierosy – historia powstania, charakterystyka i sposoby używania - 34 3.2. E-papierosy – regulacje prawne, marketing i profilaktyka społeczna - 36 3.3. Statystyki na temat używania e-papierosów i charakterystyka ich użytkowników - 40 3.4. Zagrożenia zdrowotne związane z wapowaniem - 44 3.5. Rola e-papierosów w procesie rzucania palenia - 52 Rozdział 4. Wapowanie – motywacja oraz narzędzia pomiaru - 56 4.1. Motywy wapowania – charakterystyka - 56 4.2. Wybrane klasyfikacje motywów wapowania - 60 4.3. Przegląd wybranych narzędzi pomiaru wapowania - 64 Rozdział 5. Poznawczo-behawioralny model uzależnień – znaczenie osobowości - 70 5.1. Model poznawczo-behawioralny uzależnień - 70 5.2. Używanie nikotyny w kontekście teorii osobowości - 74 5.2.1. Osobowość a palenie papierosów – przegląd wyników badań -74 5.2.2. Osobowość a używanie e-papierosów – przegląd wyników badań - 79 Podsumowanie - 84 Rozdział 6. Badania własne nad konstrukcją narzędzia pomiaru motywów wapowania i palenia - 87 Wprowadzenie - 87 6.1. Metodologia badań własnych nad konstrukcją narzędzia pomiaru motywów wapowania i palenia - 90 6.1.1. Cele, pytania i hipotezy badawcze - 90 6.1.2. Osoby badane - 95 6.1.3. Uzasadnienie wyboru zmiennych do badań walidacyjnych - 97 6.1.4. Narzędzia badawcze - 100 6.1.5. Procedura badawcza - 101 6.2. Wyniki badań własnych nad konstrukcją narzędzia pomiaru motywów wapowania i palenia - 107 6.2.1. Wyniki wstępnego badania jakościowego - 107 6.2.2. Wyniki badania trafności treściowej narzędzia - 110 6.2.3. Charakterystyka używania nikotyny wśród osób badanych - 114 6.2.4. Ocena trafności teoretycznej narzędzia - 121 6.2.5. Ocena rzetelności narzędzia - 128 6.2.6. Ocena trafności kryterialnej narzędzia - 130 6.2.7. Opis statystyczny wyników SMWiP, analiza różnic międzypłciowych oraz związanych z wiekiem i rodzajem używanych papierosów - 134 6.3. Dyskusja wyników badań własnych nad konstrukcją narzędzia pomiaru motywów wapowania - 143 6.3.1. Wstępne badanie jakościowe – dyskusja wyników - 143 6.3.2. Badanie trafności SMWiP – dyskusja wyników - 146 6.3.3. Ograniczenia badań własnych - 162 6.3.4. Implikacje praktyczne badań własnych - 163 Podsumowanie - 165 Rozdział 7. Badania własne nad osobowościowymi determinantami wapowania - 167 Wprowadzenie - 167 7.1. Metodologia badań własnych nad osobowościowymi determinantami wapowania - 172 7.1.1. Pytania i hipotezy badawcze - 172 7.1.2. Osoby badane - 175 7.1.3. Narzędzia badawcze - 175 7.1.4. Procedura badawcza - 177 7.2. Wyniki badań własnych nad osobowościowymi determinantami wapowania - 182 7.2.1. Charakterystyka używania nikotyny i motywów wapowania w badanej próbie - 182 7.2.2. Osobowościowe korelaty motywów wapowania - 187 7.2.3. Znaczenie interpersonalnie zróżnicowanych profili cech osobowości dla nasilenia motywacji do wapowania i nasilenia uzależnienia od nikotyny - 190 7.2.4. Pośrednicząca rola motywów wapowania w relacji między cechami osobowości a uzależnieniem od nikotyny - 200 7.3. Dyskusja wyników badań własnych nad osobowościowymi determinantami wapowania - 204
• Degree name:
  
  
  doktor
• Degree discipline:
  
  
  psychology
   ;
  
  
  psychologia
• Degree grantor:
  
  
  University of Wroclaw.Faculty of Historical and Pedagogical Sciences. Institute of Psychology
   ;
  
  
  Uniwersytet Wrocławski.Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Psychologii
• Contributor:
  
  
  Poprawa, Ryszard
  :
  Promotor,
• Date submitted:
  
  2023
• Resource Type:
  
  
  text
   ;
  
  
  tekst
• Detailed Type:
  
  
  dissertation
   ;
  
  
  dokument elektroniczny
   ;
  rozprawa doktorska
• Extent:
  
  2,78 MB
• Identifier:
  
  oai:repozytorium.uni.wroc.pl:140424
• Language:
  
  pol
• Abstract Language :
  
  pol
• Access rights:
  
  
  Attribution, ShareAlike
   ;
  
  
  Uznanie autorstwa, Na tych samych warunkach
• License:
  
  
  Attribution-ShareAlike 4.0 International (CC BY-SA 4.0)
   ;
  
  
  Creative Commons - Uznanie autorstwa, Na tych samych warunkach (CC BY-SA 4.0)
• Rights holder:
  
  
  Copyright by Agata Niezabitowska
• Autor opisu:
  
  
  i.i.
   ;
  
  
  i.i.
   ;
  Ł.H.

Object is located in the collections:

Additional information

• Creation date: 2023-11-28
• Last modification date: 2024-10-01
• Content object's number of views: 66
• You could also download the object's description in these formats:
  RDF
   ;
  OAI-PMH
• Download IIIF manifest:
  https://repozytorium.uni.wroc.pl/iiif-manifest/manifest/140424/PDF.json