Object's details: Eschatologia mezopotamska. Kult zmarłych w źródłach literackich i archeologicznych III-I tys. p.n.e.

Description

• PLMET:
  
  http://confluence.man.poznan.pl/community/display/FBCMETGUIDE
• Title:
  
  
  Eschatologia mezopotamska. Kult zmarłych w źródłach literackich i archeologicznych III-I tys. p.n.e.
• Alternative title:
  
  
  The Mesopotamian eschatology. The cult of the dead in literary and archaeological sources dated III-I millenium BC.
• Creator:
  
  
  Nicko-Stępień, Paulina
• Subject and Keywords:
  
  
  eschatology
   ;
  Mesopotamia
   ;
  cult of the dead
   ;
  
  
  eschatologia
   ;
  Mezopotamia
   ;
  kult zmarłych
• Abstract:
  
  
  The following elaboration is devoted to the topic of Mesopotamian eschatology and the cult of the dead in literary and archaeological sources dated III-I millenium BC. Above all, the work shall include a discussion of Sumerian and Akkadian texts and discoveries. However, there will also be references to the Egyptian, Canaanite or Israelite traditions. In Mesopotamia, death was considered the human destiny given from the gods, therefore a frequent designation of death was "to go and meet one's destiny". However, mortality did not mean human annihilation - their spirit kept living on after death, but in the underground world. The Mesopotamian underworlds were, however, a gloomy land, full of ashes, without access to fresh water and food. And since it was believed that the spirit of the deceased person kept its earthly needs after death, such as the need to satisfy hunger and thirst, it was obvious that, in the land of the dead, such a person could not satisfy these needs by themselves. In order to do this, they needed their living relatives who were supposed to be their guardians. Their task was to make offerings to the ghost so that it had something to drink and something to eat and could be happy in the underworld and take care of the living members of their family. Otherwise, the hungry and thirsty spirit could turn into an apparition seeking revenge and torment its relatives or even bring diseases upon them, thus demanding the due offerings. It is therefore not surprising that the residents of Mesopotamia very strongly cultivated the relations with their deceased relatives. They have proceeded with this ever since the moment of the death and funeral of a family member, performing many activities with their corpses (inter alia cleaning, anointing and dressing the body, careful burial, first tomb gifts) which were to help the deceased reach the underground world and show to them how much the members of their family care for them and respect them, this including especially the sons. These people were considered the inheritors and it was above all their duty to keep the memories of the deceased alive. The deceased were still treated as members of the family, therefore they were often buried under the household floors. One room, that above the deceased person's tomb, served the function of a home chapel were people prayed and made offerings to the deceased. The situation was similar in the case of deceased rulers - they were also entitled to posthumous respect, but their cult was performed in palaces and temples and took on much more lavish forms than in the case of regular citizens. The literary sources on eschatology and the cult of the dead were not, however, only literary fiction and regular tales, but had a specific reflection in reality. The proof for this are the archaeological excavations handled in the ancient Mesopotamia region (modern Iraq), during which many home chapels, tomb offerings, valuables, as well as human remains, have been discovered. This advocates the statement that family relations were extremely strong amongst the residents of Mesopotamia and the cultivation of the relations with the ancestors was one of the elements of the cultivation of one's own identity. The following work consists of three chapters. The first one is devoted to the topic of Mesopotamian eschatology (the concept of death, the description of the underworld). The second one describes mourning customs and rituals; the third one describes literary sources regarding the cult of the dead, and describes the archaeological sources regarding the cult of the dead.
   ;
  
  
  Niniejsza rozprawa jest poświęcona zagadnieniu eschatologii mezopotamskiej oraz kultu zmarłych w źródłach literackich i archeologicznych III-I tys. p.n.e. W pracy zostaną omówione przede wszystkim teksty oraz odkrycia sumeryjskie i akadyjskie, jednak nie brak również będzie odniesień do tradycji egipskiej, kananejskiej czy izraelskiej. W Mezopotamii śmierć uważano za ludzkie przeznaczenie dane od bogów, stąd też częstym określeniem śmierci było „iść do swego przeznaczenia”. Śmiertelność nie oznaczała jednak unicestwienia człowieka – jego duch po śmierci żył nadal, ale w świecie podziemnym. Mezopotamskie zaświaty były jednak krainą ponurą, pełną prochu, bez dostępu do świeżej wody i pożywienia. A ponieważ wierzono, że duch zmarłego po śmierci nadal zachowywał ziemskie potrzeby zaspokajania głodu i pragnienia, było jasne, że w krainie umarłych nie mógł samodzielnie ich zaspokoić. Potrzebował więc do tego swoich żyjących krewnych, którzy mieli pełnić rolę jego opiekunów. Ich zadaniem było składanie duchowi ofiar, by napojony i najedzony mógł być szczęśliwy w zaświatach i opiekować się żyjącymi członkami swojej rodziny. W przeciwnym razie – głodny i spragniony duch mógł zamienić się w żądną zemsty zjawę i dręczyć swoich krewnych, a nawet sprowadzać na nich choroby, upominając się w ten sposób o należne mu ofiary. Nie dziwi więc fakt, że mieszkańcy Mezopotamii bardzo pielęgnowali relacje ze swoimi zmarłymi krewnymi. Czynili to już od momentu śmierci i pogrzebu członka rodziny, wykonując nad jego zwłokami wiele czynności (m.in. mycie, namaszczanie i ubieranie ciała, staranny pochówek, pierwsze dary grobowe), które miały pomóc zmarłemu w dotarciu do świata podziemnego i pokazać mu, jak wielką troską i szacunkiem darzyli go członkowie jego rodziny, a zwłaszcza synowie. Ci bowiem byli uważani za dziedziców i to na nich przede wszystkim spoczywał obowiązek zachowywania pamięci o zmarłych. Zmarłych traktowano nadal jak członków rodziny, dlatego często grzebano ich pod podłogami domostw. Jedno pomieszczenie, to znajdujące się nad grobem zmarłego pełniło rolę kaplicy domowej, w której modlono się oraz składano zmarłym ofiary. Podobnie sytuacja wyglądała w przypadku zmarłych władców – im także należał się pośmiertny szacunek, ale ich kult sprawowany był w pałacach i świątyniach i przybierał o wiele wystawniejsze formy, niż w przypadku zwykłych obywateli. Literackie źródła dotyczące eschatologii i kultu zmarłych nie były jednak tylko fikcją literacką i zwykłymi opowieściami, ale miały konkretne odzwierciedlenie w rzeczywistości. Świadczą o tym wykopaliska archeologiczne prowadzone na terenach starożytnej Mezopotamii (dzisiejszy Irak), podczas których w wielu miejscach odnaleziono pozostałości domowych kaplic, ofiar grobowych, kosztowności, a także samych szczątków ludzkich. To przemawia za stwierdzeniem, że wśród mieszkańców Mezopotamii więzi rodzinne były niezwykle silne, a pielęgnowanie relacji z przodkami stanowiło jeden z elementów pielęgnowania własnej tożsamości. Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy jest poświęcony zagadnieniu eschatologii mezopotamskiej (koncepcji śmierci, opisu świata podziemnego). W drugim opisano zwyczaje i obrzędy żałobne; w trzecim omówiono literackie źródła dotyczące kultu zmarłych oraz opisano archeologiczne źródła dotyczące kultu zmarłych.
• Table of contents:
  
  
  WYKAZ SKRÓTÓW 4 WSTĘP 7 A. Wprowadzenie 7 B. Zakres i struktura pracy 9 C. Cel pracy i podstawy metodologiczne 14 D. Chronologia tekstów źródłowych 16 E. Stan badań 21 F. Zasady zapisywania tekstów źródłowych 26 ROZDZIAŁ PIERWSZY – ESCHATOLOGIA MEZOPOTAMSKA 27 1.1. Koncepcja śmierci i nieśmiertelności w Mezopotamii 27 1.2. Personifikacja śmierci 37 1.3. Stworzenie świata podziemnego 38 1.4. Wyobrażenie o świecie podziemnym 40 1.5. Ponura egzystencja w świecie podziemnym a ofiary pośmiertne 43 1.6. Określenia świata podziemnego 46 1.7. Usytuowanie świata podziemnego 55 1.8. Prawa obowiązujące w świecie podziemnym 57 1.9. Personifikacja świata podziemnego 62 1.10. Mieszkańcy świata podziemnego 63 1.10.1. Władcy 65 1.10.2. Sędziowie 73 1.10.3. Zastępcy 75 1.10.4. Demony i czarownice 75 1.10.5. Inni 80 ROZDZIAŁ DRUGI – ZWYCZAJE I OBRZĘDY ŻAŁOBNE 83 2.1. Namaszczanie zwłok i ubieranie ich 86 2.2.Taklimtu 89 2.3. Krzesło dla ducha 91 2.4. Zaprzęgi zwierzęce 94 2.5. Modele łodzi 97 2.6. Proces opłakiwania 97 2.6.1. Kategorie opłakiwania w mezopotamskiej tradycji literackiej 100 2.6.1.1. Lament nad zniszczonym miastem 101 2.6.1.2. Lament nad zmarłym władcą 104 2.6.1.3. Lament nad samym sobą 108 2.6.1.4. Lament matki nad zmarłym dzieckiem 108 2.6.1.5. Lament nad zmarłym przyjacielem lub członkiem rodziny 111 2.6.1.6. Lament nad bóstwem przebywającym w zaświatach 116 2.7. Osoby zatrudnione przy pogrzebach 118 2.8. Składanie ofiar przez samych zmarłych 124 2.9. Nekromancja 126 2.10. Obrzędy z wykorzystaniem statuetek 128 ROZDZIAŁ TRZECI – KULT ZMARŁYCH W ŹRÓDŁACH LITERACKICH I ARCHEOLOGICZNYCH STAROŻYTNEJ MEZOPOTAMII 135 3.1. Konieczność zachowywania kultu zmarłych 137 3.2. Kult zmarłych w źródłach archeologicznych 138 3.2.1. Najwcześniejsze źródła 138 3.2.2. Groby z Ur 140 3.2.2.1. Groby królewskie 142 3.2.3. Groby z Uruk i Kisz 144 3.2.4. Groby z Nippur 146 3.3. Domowa przestrzeń jako miejsce kultu zmarłych 147 3.3.1. Usytuowanie i przeznaczenie domowych kaplic 149 3.4. Kult władców sprawowany w świątyniach i pałacach 150 3.5. Kult zmarłych a kult bogów 155 3.6. Składanie ofiar pośmiertnych 159 3.6.1. Kispu 159 3.6.1.1. Kispu ša šarrim – kispu dla króla 167 3.6.1.2. Kispu składane przed substytutem 173 3.7. Terminologia związana ze składaniem ofiar 174 3.8. Rodzaje ofiar składanych zmarłym 176 3.9. Kispu w odkryciach archeologicznych 179 3.9.1. Groby prywatne z Ur 180 3.9.1.1. Teren „EM” 181 3.9.1.2. Teren „AH” 183 3.10. Upamiętnianie zmarłych 186 3.11. Uczty na cześć zmarłych 190 *3.12. Kremacja 195 ZAKOŃCZENIE 203 ANEKS 214 BIBLIOGRAFIA 243
  
• Place of publishing:
  
  
  Wroclaw
• Degree name:
  
  
  doktor
• Degree grantor:
  
  
  Uniwersytet Wrocławski. Wydział Filologiczny
• Contributor:
  
  
  Szczurek, Przemysław
  :
  Promotor,
   ;
  Nowicki, Stefan
  :
  Promotor,
• Date issued:
  
  2020
• Resource Type:
  
  
  tekst
• Detailed Type:
  
  
  rozprawa doktorska
• Identifier:
  
  oai:repozytorium.uni.wroc.pl:133694
• Language:
  
  pol
• Abstract Language :
  
  pol
• Access rights:
  
  
  Uznanie autorstwa, Na tych samych warunkach
• License:
  
  
  Udostępnianie na podstawie umowy z właścicielem majątkowych praw autorskich
• Rights holder:
  
  
  Copyright by Paulina Nicko-Stępień
   ;
  Copyright by Uniwersytet Wrocławski
• Autor opisu:
  
  
  dk

Object is located in the collections:

Additional information

• Creation date: 2022-04-12
• Last modification date: 2024-04-29
• Content object's number of views: 719
• You could also download the object's description in these formats:
  RDF
   ;
  OAI-PMH
• Download IIIF manifest:
  https://repozytorium.uni.wroc.pl/iiif-manifest/manifest/133694/PDF.json