Szczegóły obiektu: Rola kreatywności w redukowaniu uprzedzeń

Opis

• PLMET:
  
  http://confluence.man.poznan.pl/community/display/FBCMETGUIDE
• Tytuł:
  
  
  Rola kreatywności w redukowaniu uprzedzeń
• Tytuł odmienny:
  
  
  The role of creativity in reducing prejudice
• Twórca:
  
  
  Groyecka-Bernard, Agata
  
• Temat i słowa kluczowe:
  
  
  creativity
   ;
  prejudice
   ;
  stereotypes
   ;
  interventions
   ;
  cognitive flexibility
   ;
  divergent thinking
   ;
  
  
  kreatywność
   ;
  uprzedzenia
   ;
  stereotypy
   ;
  interwencje
   ;
  giętkość poznawcza
   ;
  myślenie dywergencyjne
• Abstrakt:
  
  
  Certain analogies occur between creative thinking and processes shaping intergroup relations. Several studies to date have shown that the interventions that impact stereotypes and prejudice increase creativity (e.g., Gocłowska et al., 2014). However, at the time when I started working on this doctoral dissertation, the reverse relationship – in which the impact of increasing creativity on prejudices is expected – was barely tested. In a series of studies presented here, I tested the hypothesis that stimulating creativity decreases the level of prejudice. I measured prejudice using social distance scale towards three minority groups (people of Ukrainian origin, people of Jewish origin and people with disabilities) and scales of tolerance and xenophobia. In all studies, I also estimated the overall prejudice index by averaging the scores on each scale. I started my research by verifying whether stimulating the two broadly described general creative abilities - creative imagination and divergent thinking - decreases prejudice. In experimental studies with adolescents (13-15-year-old), I examined whether stimulating creative imagination (Study 1, N = 243) and divergent thinking (Study 2, N = 371) influenced prejudice. In Study 1, I observed that participants showed a lower general level of prejudice and a lower level of social distance towards three minority groups after completing an imagination-involving exercise. In Study 2, I showed that a generating titles to presented pictures resulted in lower declared general level of prejudice, lower social distance towards the three minority groups and a higher level of tolerance. However, this effect was significant only when one of the two types of stimuli used in the study (internally consistent, not inconsistent) was used. In subsequent studies, I aimed to demonstrate the mechanism of the explored effects more precisely. The creative ability which, according to theoretical premises and the results of the research conducted so far, can most likely explain the effect of creative thinking on prejudice, is one of the aspects of divergent thinking - cognitive flexibility. Flexibility is understood as an ability to generate a variety of ideas and to easily switch cognitive categories. Before I examined the influence of cognitive flexibility on prejudice, however, I explored the interrelatedness between these variables in two correlational studies. Studies 3 (N = 104) and 4 (N = 163) were conducted on groups of adolescents and students, respectively. In both, I found significant negative relationships between flexibility and prejudice. As predicted, people who displayed higher level of ability to generate various ideas were also characterized by higher tolerance and lower xenophobia (Studies 3 and 4) and a lower level of distance from people of Ukrainian origin (Study 4). In the last stage of my work, I conducted an experiment aimed at establishing the causal relationships between flexibility and prejudice. Based on the presented research, two main conclusions can be drawn. Creativity and prejudice are interrelated. In addition, it is possible to influence prejudice using creativity stimulating exercises (however, the conclusions of all three experiments are not the same on this matter). Therefore, the precise identification of the mechanisms of the influence of creative thinking on prejudice requires further research.
   ;
  
  
  W oparciu o przegląd literatury można wnioskować o pewnych analogiach pomiędzy procesami zachodzącymi podczas kreatywnego myślenia, a procesami kształtującymi relacje międzygrupowe. W kilku dotychczasowych badaniach wykazano, że oddziaływania redukujące stereotypy i uprzedzenia zwiększają poziom kreatywności osób badanych (np. Gocłowska i in., 2014). Do tej pory rzadko testowano jednak zależność odwrotną, w której przewidywany byłby wpływ oddziaływań zwiększających kreatywność na uprzedzenia. W serii badań zaprezentowanych w swojej rozprawie testowałam hipotezę, zgodnie z którą, stymulowanie kreatywności obniża poziom uprzedzeń. Uprzedzenia zmierzyłam za pomocą skali dystansu społecznego względem trzech grup mniejszościowych (osoby pochodzenia ukraińskiego, osoby pochodzenia żydowskiego i osoby z niepełnosprawnością), a także przy użyciu skali tolerancji i ksenofobii. We wszystkich badaniach oszacowałam także ogólny wskaźnik uprzedzeń poprzez uśrednienie wyników poszczególnych skal. Cykl badań rozpoczęłam od zweryfikowania, czy stymulowanie dwóch szeroko opisywanych ogólnych zdolności twórczych – twórczej wyobraźni i myślenia dywergencyjnego – skutkuje obniżeniem uprzedzeń. W badaniach eksperymentalnych z udziałem adolescentów (13-15 lat) sprawdziłam, czy stymulowanie twórczej wyobraźni (Badanie 1, N = 243) i myślenia dywergencyjnego (Badanie 2, N = 371) wpływa na uprzedzenia. W Badaniu 1 zaobserwowałam, że wskutek wykonywania ćwiczenia wyobrażeniowego, uczestnicy wykazywali niższy ogólny poziom uprzedzeń oraz niższy poziom dystansu społecznego względem trzech grup mniejszościowych: osób pochodzenia ukraińskiego, osób pochodzenia żydowskiego, osób z niepełnosprawnością. W Badaniu 2 z kolei wykazałam, że wskutek generowania tytułów do przedstawionych obrazków, badani deklarowali niższy ogólny poziom uprzedzeń i dystansu społecznego względem trzech grup mniejszościowych oraz wyższy poziom tolerancji. Efekt ten był jednak istotny tylko w przypadku wykorzystania jednego z dwóch rodzajów bodźców zastosowanych w badaniu (wewnętrznie spójnych, a nie – niespójnych). W kolejnych badaniach starałam się precyzyjniej przedstawić mechanizm relacji kreatywność – uprzedzenia. Zdolnością twórczą, która zgodnie z przesłankami teoretycznymi i wynikami dotychczasowych badań może z największym prawdopodobieństwem wyjaśniać wpływ myślenia kreatywnego na uprzedzenia, jest – jeden z aspektów myślenia dywergencyjnego – giętkość poznawcza. Giętkość jest rozumiana jako zdolność do generowania różnorodnych pomysłów oraz łatwego przełączania kategorii poznawczych. Zanim przeszłam do badania wpływu giętkości poznawczej na uprzedzenia, sprawdziłam współwystępowanie tych zmiennych w dwóch badaniach korelacyjnych. Badania 3 (N = 104) i 4 (N = 163) to badania przeprowadzone odpowiednio na grupach adolescentów i studentów. W obu zaobserwowałam istotne negatywne związki giętkości i uprzedzeń. Zgodnie z przewidywaniami, osoby, które wykazywały się wyższym poziomem zdolności do generowania różnorodnych pomysłów, jednocześnie charakteryzowały się wyższą tolerancją i niższą ksenofobią (Badanie 3 i 4) oraz niższym poziomem dystansu względem osób pochodzenia ukraińskiego (Badanie 4). W ostatnim etapie pracy przeprowadziłam eksperyment, którego celem było ustalenie relacji przyczynowo-skutkowych między giętkością a uprzedzeniami. Na podstawie zaprezentowanych badań można sformułować dwa główne wnioski. Kreatywność i uprzedzenia są ze sobą istotnie powiązane. Ponadto, możliwe jest obniżanie uprzedzeń przy użyciu ćwiczeń stymulujących kreatywność (w tej kwestii jednak wnioski ze wszystkich trzech eksperymentów nie są jednakowe). Precyzyjne zidentyfikowanie mechanizmów wpływu myślenia twórczego na uprzedzenia wymaga zatem dalszych eksploracji.
• Spis treści:
  
  
  SPIS TREŚCI STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM ....... 7 ABSTRACT - STRESZCZENIE W JĘZYKU ANGIELSKIM ...... 9 WSTĘP .......11 1. TWÓRCZOŚĆ ........ 13 1.1. CZYM JEST TWÓRCZOŚĆ? .......13 1.2. POZNAWCZY WYMIAR TWÓRCZOŚCI: POMIĘDZY TWÓRCZOŚCIĄ A KREATYWNOŚCIĄ ...... 15 1.3. TWÓRCZE ZDOLNOŚCI .......16 1.3.1. Twórcza wyobraźnia. ........ 16 1.3.2. Myślenie dywergencyjne. ........ 18 1.3.3. Egalitarne ujęcie twórczości ........ 20 1.4. ROLA TWÓRCZOŚCI W SPOŁECZEŃSTWIE ....... 22 1.5. PLASTYCZNY CHARAKTER ZDOLNOŚCI TWÓRCZYCH ......... 24 1.5.1. TRENINGI TWÓRCZOŚCI. ........ 24 1.5.2. „Sprytne interwencje”. ........ 26 1.5.3. Sytuacyjna aktywacja myślenia twórczego ....... 26 1.6. PODSUMOWANIE ........ 28 2. UPRZEDZENIA ........ 29 2.1. PODSTAWOWE RAMY DEFINICYJNE UPRZEDZEŃ ....... 29 2.2. ODDZIAŁYWANIA POZNAWCZYCH, EMOCJONALNYCH I BEHAWIORALNYCH WYMIARÓW UPRZEDZEŃ ........30 2.3. NATURA UPRZEDZEŃ ....... 33 2.4. ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z UPRZEDZEŃ ........37 2.5. WYBRANE METODY REDUKOWANIA UPRZEDZEŃ ........ 38 2.6. PODSUMOWANIE ........ 42 3. BADANIA NAD WPŁYWEM ZMIAN W POZIOMIE UPRZEDZEŃ NA TWÓRCZOŚĆ .........43 4. DLACZEGO KREATYWNOŚĆ MOŻE WPŁYWAĆ NA UPRZEDZENIA? PODSTAWY TEORETYCZNE GŁÓWNEJ HIPOTEZY ........ 49 4.1. GIĘTKOŚĆ POZNAWCZA ....... 49 4.2. PRZYJMOWANIE CUDZEJ PERSPEKTYWY .......... 52 4.3. DOTYCHCZASOWE BADANIA DOTYCZĄCE ROLI KREATYWNOŚCI W KSZTAŁTOWANIU RELACJI MIĘDZYGRUPOWYCH ...........55 5. BADANIA WŁASNE ........ 60 5.1. BADANIE 1 – WPŁYW TWÓRCZEJ WYOBRAŹNI NA UPRZEDZENIA .........62 5.1.1. Hipotezy. ......... 62 5.1.2. Metody i narzędzia. .......... 63 5.1.3. Analizy statystyczne. ........ 65 5.1.4. Wyniki. ......... 66 5.1.5. Wnioski. ........ 70 5.2. BADANIE 2 – WPŁYW MYŚLENIA DYWERGENCYJNEGO NA UPRZEDZENIA ......... 71 5.2.2. Metody i narzędzia ........ 72 5.2.3. Analizy statystyczne. ........... 75 5.2.4. Wyniki. ........ 76 6 5.2.5. Wnioski. ......... 81 5.3. BADANIE 3 – GIĘTKOŚĆ A UPRZEDZENIA – BADANIE KORELACYJNE I ...... 82 5.3.1. Hipotezy. .......83 5.3.2. Metody i narzędzia. ......... 83 5.3.3. Analizy statystyczne. ......... 85 5.3.4. Wyniki. ......... 85 5.3.5. Wnioski. ........86 5.4. BADANIE 4 – GIĘTKOŚĆ A UPRZEDZENIA – BADANIE KORELACYJNE II ..... 88 5.4.1. Hipotezy. ...........88 5.4.2. Metody i narzędzia ........ 89 5.4.3. Analizy statystyczne .........90 5.4.4. Wyniki ....... 90 5.4.5. Wnioski ....... 91 5.5. BADANIE 5 – WPŁYW GIĘTKOŚCI NA UPRZEDZENIA ....... 93 5.5.1. Hipotezy. .......94 5.5.2. Metody i narzędzia .......... 95 5.5.3. Analizy statystyczne. ........ 102 5.5.4. Wyniki. ..... 104 5.5.5. Wnioski ....... 113 5.6. METAANALIZA DANYCH UZYSKANYCH W BADANIACH EKSPERYMENTALNYCH ............ 114 5.6.1. Analizy statystyczne. ......... 114 5.6.2. Wyniki. ........... 115 5.6.3. Wnioski. ....... 115 6. DYSKUSJA .......... 117 6.1. PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADAŃ WŁASNYCH I ICH INTERPRETACJA ............ 117 6.2. OGRANICZENIA I PRZYSZŁE KIERUNKI BADAŃ ........... 123 6.3. PRAKTYCZNIE ZASTOSOWANIE WYNIKÓW BADAŃ WŁASNYCH. ......... 129 6.4. WNIOSKI ........... 130 LITERATURA .......... 132 WYKAZ TABEL I RYSUNKÓW ......... 156 ZAŁĄCZNIK 1 ........ 158 ZAŁĄCZNIK 2 ......... 166 ZAŁĄCZNIK 3 .......... 173 WYKAZ TABEL I RYSUNKÓW ZAWARTYCH W ZAŁĄCZNIKACH .......... 176
  
• Miejsce wydania:
  
  
  Wrocław
• Uzyskany tytuł:
  
  
  doktor
• Dyscyplina:
  
  
  psychology
   ;
  
  
  psychologia
• Instytucja nadająca tytuł:
  
  
  University of Wroclaw. Faculty of Historical and Pedagogical Sciences. Institute of Psychology
   ;
  
  
  Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Psychologii
• Współtwórca:
  
  
  Sorokowski, Piotr
  :
  Promotor,
   ;
  Lebuda, Izabela
  :
  Promotor pomocnicza,
• Data złożenia:
  
  2022
• Typ zasobu:
  
  
  text
   ;
  
  
  tekst
• Szczegółowy typ zasobu:
  
  
  electronic document
   ;
  dissertation
   ;
  
  
  dokument elektroniczny
   ;
  rozprawa doktorska
• Format:
  
  application/pdf
• Rozmiar:
  
  3,46 MB
• Identyfikator:
  
  oai:repozytorium.uni.wroc.pl:138694
• Język:
  
  pol
• Język streszczenia:
  
  pol
• Prawa dostępu:
  
  
  Attribution, ShareAlike
   ;
  
  
  Uznanie autorstwa, Na tych samych warunkach
• Licencja:
  
  
  Attribution-ShareAlike 4.0 International (CC BY-SA 4.0)
   ;
  
  
  Creative Commons - Uznanie autorstwa, Na tych samych warunkach (CC BY-SA 4.0)
• Właściciel praw:
  
  
  Copyright by Agata Groyecka-Bernard
• Autor opisu:
  
  
  Ł.H.

Obiekt znajduje się w kolekcjach:

Informacje dodatkowe

• Data utworzenia: 2023-06-16
• Data ostatniej modyfikacji: 2024-10-01
• Liczba wyświetleń treści obiektu: 381
• Możesz również pobrać opis tego obiektu w formatach:
  RDF
   ;
  OAI-PMH
• Pobierz manifest IIIF:
  https://repozytorium.uni.wroc.pl/iiif-manifest/manifest/138694/PDF.json